1 stycznia 2018 r. wchodzi w życie nowelizacja Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU z 2017 r. poz. 1405 – u.u.i.ś.), związana z wejściem w życie nowego Prawa wodnego (Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne – DzU z 2017 r. poz. 1566).
Zgodnie z przepisami przejściowymi do nowelizacji (art. 545 ust. 1 Prawa wodnego), do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, dotyczących decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawanych na podstawie u.u.i.ś. oraz decyzji, przed wydaniem których przeprowadza się ponowną ocenę oddziaływania na środowisko, stosuje się przepisy niniejszej ustawy (tj. nowego Prawa wodnego) oraz ustawy zmienianej w art. 509 (tj. u.u.i.ś.) w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą – zasada bezpośredniego stosowania nowego brzmienia przepisów od 1 stycznia 2018 r. Warto zatem prześledzić najważniejsze zmiany dotyczące wydawania decyzji środowiskowych po 1 stycznia 2018 r.
Opinia Dyrektora RZGW WP
Po pierwsze, w procedurze dojdzie dodatkowy organ opiniujący/uzgadniający – organ właściwy do wydania oceny wodnoprawnej (a więc – zgodnie z art. 397 ust. 3 pkt 1b Prawa wodnego – Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Wód Polskich – RZGW WP).
I tak, w myśl art. 64 ust. 1 pkt 4 u.u.i.ś., postanowienie dotyczące konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wyda właściwy organ, po zasięgnięciu opinii organu właściwego do wydania oceny wodnoprawnej. Chodzi o Dyrektora RZGW WP. Warto przypomnieć, że do tej pory organami tymi byli regionalny dyrektor ochrony środowiska (RDOŚ), a w przypadkach ściśle określonych w przepisach – także inspekcja sanitarna oraz starosta (od 1 stycznia 2017 r. jako organ właściwy do wydawania pozwoleń zintegrowanych).
Zgodnie z dodanym do ustawy ust. 1c w art. 64, jeśli Dyrektor RZGW WP stwierdzi konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, ze względu na możliwy negatywny wpływ tego przedsięwzięcia na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w artykułach 56, 57, 59 i 61 Prawa wodnego, zamiast opinii, o której mowa w ust. 1 pkt 4, dokonuje on uzgodnienia w drodze postanowienia. Postanowienie to można zaskarżyć w zażaleniu, o którym mowa w art. 65 ust. 2 u.u.i.ś. (czyli dotyczącym postanowienia stwierdzającego obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko). Widać więc wzmocnienie kwestii dotyczącej osiągnięcia celów środowiskowych wód, gdyż uzgodnienie będzie skutkowało koniecznością przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i sporządzenia raportu środowiskowego (opinia organu wydającego decyzję środowiskową nie wiąże, natomiast uzgodnienie – już tak).
Procedura wydawania decyzji środowiskowej.
Jeśli chodzi o samą procedurę wydawania decyzji środowiskowej, w razie przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko (a więc dla przedsięwzięć zawsze znacząco oddziałujących na środowisko oraz potencjalnie znacząco oddziałujących na środowisko, gdzie obowiązek przeprowadzenia oceny wynikał z postanowienia wydanego zgodnie z art. 63 ust. 1 u.u.i.ś., w myśl art. 77 ust. 1 pkt 4 u.u.i.ś.), organ właściwy do wydania takiej decyzji uzgadnia warunki realizacji przedsięwzięcia z organem właściwym w sprawach ocen wodnoprawnych, o których mowa w przepisach ustawy Prawo wodne, chyba że – w przypadku przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko – organ ten wyraził wcześniej opinię, że nie zachodzi potrzeba przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. W takiej sytuacji jedynym organem uzgadniającym będzie RDOŚ.
Zgodnie z art. 77 ust. 5a u.u.i.ś., organ właściwy w sprawach ocen wodnoprawnych, o których mowa w Prawie wodnym, odmawia uzgodnienia realizacji przedsięwzięcia, jeżeli przedsięwzięcie to negatywnie wpływa na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych (wymienionych w artykułach 56, 57, 59 i 61), o ile nie zostaną spełnione warunki, o których mowa w art. 68 pkt 1, 3 i 4 ustawy Prawo wodne. W takiej sytuacji organ właściwy do wydania decyzji środowiskowej będzie musiał wydać decyzję odmowną (art. 81 ust. 3 u.u.i.ś.).
Decyzja środowiskowa – sprzeczne uzgodnienia
Poważnym problemem praktycznym dla wydającego decyzję środowiskową (wójta/burmistrza/prezydenta miasta) będzie art. 77 ust. 9 u.u.i.ś., zgodnie z którym w przypadku, gdy uzgodnienia Dyrektora RZGW WP i RDOŚ-a są ze sobą sprzeczne, organ prowadzący postępowanie w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach rozstrzyga te sprzeczności w terminie 14 dni od daty otrzymania uzgodnień, po uprzednim porozumieniu z organami, których uzgodnienia były ze sobą sprzeczne, i uwzględnia to rozstrzygnięcie w decyzji kończącej postępowanie, wydanej w ciągu 30 dni od momentu otrzymania uzgodnienia organów. Do porozumienia nie stosuje się art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego.
W zaistniałej sytuacji organ wykonawczy gminy będzie zobowiązany rozstrzygnąć sprzeczne ze sobą uzgodnienia wysoce wyspecjalizowanych organów ochrony środowiska (a więc RDOŚ-a oraz Dyrektora RZGW WP), do czego często brakuje mu wykwalifikowanej kadry, a co więcej – ustawa nie pozostawia mu chyba nawet wystarczającego instrumentarium – sama instytucja porozumienia w terminie 14 dni od daty otrzymania sprzecznych uzgodnień, przy założeniu, iż żaden z tych organów nie będzie chciał zmodyfikować stanowiska celem wyeliminowania sprzeczności, pozostawia organowi tylko 16 dni na wydanie decyzji środowiskowej.
Inwestor będzie miał usprawiedliwione roszczenie uzyskania decyzji środowiskowej w tym terminie (a po jego upływie prawo występowania z ponagleniem do Samorządowego Kolegium Odwoławczego), co będzie stanowiło duży problem, zwłaszcza na początku działania tych uregulowań. Wbrew pozorom, sytuacje sprzeczności uzgodnień realizacji przedsięwzięcia mogą być częste – warunki związane z ochroną celów środowiskowych wód, narzucone przez Wody Polskie, mogą rzutować na warunki przyrodnicze/środowiskowe, narzucone przez RDOŚ.
Pozostałe zmiany.
Jeśli chodzi o samo wzmocnienie ochrony wód przy wydawaniu decyzji środowiskowych, zmieni się także wymóg dotyczący raportu. W art. 66 ust. 1 pkt 1a u.u.i.ś. stwierdzono, iż ma on zawierać charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub użytkowania, w tym w odniesieniu do obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, w rozumieniu art. 16 pkt 34 Prawa wodnego.
Ponadto ustawa w zmienionym brzmieniu zobowiązuje do przedłożenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i karty informacyjnej przedsięwzięcia w formie pisemnej oraz na informatycznych nośnikach danych z ich zapisem w formie elektronicznej dla organu prowadzącego postępowanie oraz każdego organu opiniującego i uzgadniającego (art. 72 ust. 2 u.u.i.ś.), a nie – jak do tej pory – w trzech egzemplarzach, co w wielu gminach rozwiąże praktyczny problem, gdy w przypadku pewnych przedsięwzięć będą cztery organy uzgadniające/opiniujące.
Ponadto po 1 stycznia 2018 r. zostanie wprost w u.u.i.ś. wskazane, jakim podmiotom przysługuje status strony w sprawie dotyczącej wydania decyzji środowiskowej.