Pomoc publiczna – korzyści dla przedsiębiorców i obowiązki dla administracji publicznej.


Pomoc publiczna to korzyść przyznana przez państwo pojedynczym przedsiębiorstwom lub ich grupom. Przepisy nie skupiają się na zdefiniowaniu tej pomocy i dokładnym określeniu jej form, ale wyraźnie wskazują, kiedy udzielenie pomocy nie jest możliwe. Powód jest prosty: każde udzielenie pomocy publicznej jest jedną z form ingerowania w wolny rynek, więc zasady przyznawania muszą być takie, by nie zakłócać poziomu konkurencyjności. Pomocą taką są i dotacje unijne, zwolnienia podatkowe wszelkiego rodzaju, ulgi inwestycyjne, subsydia do zatrudniania pracowników, dotacje do wymiany źródeł ciepła, dopłaty do odbioru ścieków komunalnych czy też pomoc dla rolników np. ws. podatku akcyzowego, i wiele wiel innych. Poniżej postaramy się przybliżyć ogólne założenia pomocy publicznej.

Definicja pomocy publicznej została zawarta w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zgodnie z zasadami prawa Wspólnoty Europejskiej pomoc publiczną stanowi wsparcie, które spełnia łącznie następujące kryteria:

  1. Jest przyznane przez państwo lub ze środków państwowych.
  2. Udzielane jest na warunkach preferencyjnych /tj. korzystniejszych niż oferowane na rynku/.
  3. Ma charakter selektywny (uprzywilejowuje niektóre przedsiębiorstwa w konkretnym regionie albo produkcję niektórych towarów).
  4. Grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Zgodnie z orzecznictwem Komisji Europejskiej przedsiębiorcą w UE jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu unijnego prawa konkurencji, czyli każdy podmiot bez względu na osobowość prawną świadczący usługi lub sprzedający towar na rynku konkurencyjnym.

Wnioskodawcy składający wnioski o wsparcie zadań ze środków publicznych (!)  muszą mieć świadomość, że pojęcie pomocy publicznej ma swoje źródło w prawie unijnym. Składając wniosek o dofinansowanie należy rozważyć czy wsparcie będzie stanowiło pomoc publiczną, w kontekście zapisów prawa unijnego, a nie tylko prawa krajowego. Dofinansowanie realizacji zadnia, stanowiące pomoc publiczną, podlega wymogom ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 ze zm.). Najczęściej możemy stwierdzić, że udzielona dotacja, pożyczka czy dopłata może być udzielone, jako:

a) pomoc de minimis – pomoc o niewielkich rozmiarach nie powoduje naruszenia konkurencji na rynku i po przeliczeniu na ekwiwalent dotacji brutto /EDB/ nie może przekroczyć maksymalnej wartości pomocy dla „jednego przedsiębiorstwa” w okresie trzech ostatnich lat obrotowych.

Limity pomocy de minimis wskazane są we właściwych rozporządzeniach Komisji Europejskiej do pomocy de minimis i wynoszą odpowiednio:

  • dla podmiotów działających w sektorze innym jak sektor produkcji rolnej i rybołówstwa – 200 000 euro,
  • dla podmiotów działających w sektorze drogowym – 100 000 euro,
  • dla podmiotów działających w sektorze produkcji rolnej – 15 000 euro,
  • dla podmiotów działających w sektorze rybołówstwa – 30 000 euro.

b) pomoc inna niż de minimis (pomoc regionalna, pomoc horyzontalna, rekompensata, inna pomoc dopuszczona przez Komisję Europejską w odrębnej decyzji) – wsparcie, które w przeliczeniu na ekwiwalent dotacji brutto /EDB/ nie przekracza dopuszczonej intensywności pomocy wskazanej we właściwym programie pomocowym. Wsparcie na zasadach rekompensaty, w celu wyrównania strat wynikłych ze świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym w zakresie gospodarki odpadami nie jest ograniczone intensywnością określoną zgodnie z aktualna mapą pomocy regionalnej.

Do wniosku o dofinasowanie zadania, które stanowi pomoc de minimis należy dostarczyć:

  • Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis (Dz. U. z 2014, poz. 1543).
  • Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimi dla podmiotów działających w ogólnym interesie gospodarczym w zakresie gospodarki odpadowej (Dz. U. z 2014, poz. 1543).
  • Formularz informacji przedstawianych przez wnioskodawcę przy ubieganiu się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołóstwie (Dz. U. z 2010 r. Nr 121, poz. 810) – wsparcie sektorów produkcji rolnej lub rybołóstwa,oraz w przypadku ubiegania się o pożyczkę – sprawozdanie finansowe za okres 3 ostatnich lat obrotowych, sporządzane zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Przy ubieganiu się o pomoc inną niż de minimis należy dostarczyć:

  • Formularz informacji przedstawianych przez ubieganiu się o pomoc inną niż pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie, pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz. U. z 26.02.2016 r. poz. 238)
  • Formularz Pomoc publiczna dla przedsiębiorców oraz sprawozdania finansowe za ostatnie 3 lata obrotowe właściwe dla wnioskodawcy.

Pamiętać należy, że Wnioskodawca ponosi pełną odpowiedzialność za prawdziwość informacji przedstawianych we wniosku o dofinansowanie realizacji zadania. Ponadto odpowiedzialność za prawidłowe udzielenie pomocy i późniejsze rozliczenie i sprawozdawczość również spoczywa na podmiotach publicznych, które taką pomoc udzieliły. Pomoc publiczna udzielona niezgodnie z zasadami wspólnego rynku lub wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem podlega zwrotowi (na mocy decyzji Komisji Europejskiej) wraz z wymaganymi odsetkami.

Rodzaje pomocy

Państwo nie ma dowolności w wyborze rodzaju pomocy, jakiej może udzielać, gdyż dopuszczone są tylko trzy jej rodzaje. To, który zostanie przyznany, zależy od celu, na jaki będą przeznaczone środki pomocowe. Wszystkie ze środków opracowywanych w danym państwie muszą też odpowiadać jednemu z rodzajów pomocy: sektorowej, regionalnej lub horyzontalnej.

Pomoc sektorowa udzielana jest przedsiębiorstwom, które przynależą do określonego sektora gospodarki. Jej szczególny wpływ widoczny jest w górnictwie czy przemyśle stoczniowym, które – ze względu na uwarunkowania gospodarcze – wymagają restrukturyzacji. Pomoc ta powinna być udzielana jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdyż może doprowadzić do istotnego zachwiania konkurencji na rynku wewnętrznym. Wynika to głównie z tego, że dotyczy przedsiębiorstw działających w sektorach newralgicznych dla gospodarki.

Pomoc regionalna ma odmienny charakter, gdyż jest ściśle związana z prowadzeniem działalności gospodarczej przez beneficjanta na określonym obszarze. Nie dotyczy więc konkretnej branży. Z pomocą o tym charakterze w Polsce najczęściej mamy do czynienia w przypadku specjalnych stref ekonomicznych. Także nowy instrument udzielania wsparcia inwestycjom w pełni wpisuje się w tę kategorię pomocy. Pomoc publiczna typu regionalnego jest narzędziem wykorzystywanym do realizacji krajowych i regionalnych programów operacyjnych. Celem pomocy tego rodzaju jest wsparcie regionów o niższym poziomie rozwoju w stosunku do pozostałych regionów Unii Europejskiej.

Pomoc horyzontalna łączy w sobie cechy pomocy regionalnej i sektorowej, bowiem jest przeznaczona dla wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od miejsca prowadzenia działalności.

Najpopularniejsze formy udzielenia pomocy publicznej to:

– zwolnienia od podatku,

– pożyczki,

– gwarancje i poręczenia Skarbu Państwa,

– dotacje (w tym dotacje do usuwanie azbestu),

– preferencyjne warunki dostępu do infrastruktury publicznej (np. dostęp do inkubatorów przedsiębiorczości, preferencje w sprzedaży gruntów)

– dopłaty do wywozu nieczystości ciekłych lub dopłat do budowy oczyszczalni ekologicznych, itd.

Formy udzielenia pomocy

Różne są natomiast formy pomocy. Tutaj katalog jest bardzo szeroki i jest, przede wszystkim, otwarty – cały czas pojawiają się nowe sposoby wspierania przedsiębiorców.

Obok form najbardziej oczywistych, jak dotacje, które oznaczają przyznanie określonej kwoty na wskazany cel, pojawiają się także mniej oczywiste formy. Pomocą publiczną może być, np. pożyczka czy kredyty – wówczas przedsiębiorca, który pomoc otrzymuje, musi zwrócić kapitał, jednak odsetki, konieczne do uregulowania, są niższe niż w przypadku finansowania otrzymanego od podmiotów działających na zasadach komercyjnych.

Pomoc publiczna, zwłaszcza regionalna, niesie ze sobą wiele korzyści. Jest to szczególnie widoczne na obszarach objętych pomocą, na których tworzone są specjalne strefy ekonomiczne czy obszary aktywności gospodarczej – mechanizm ten znacznie przyczynia się do rozwoju tych regionów. Gminy, których tereny znajdują się poza strefami, mogą również wspierać rozwój gospodarczy na swoich terenach dzięki ustawie o wspieraniu nowych inwestycji.

Ubiegając się o wsparcie, należy mieć jednak na uwadze, że korzystanie z pomocy publicznej wiąże się, obok korzyści, z licznymi obowiązkami nieznanymi innym przedsiębiorcom. Każdą pomoc publiczną trzeba przeznaczyć na określony cel oraz dokładnie rozliczyć. Błędy w tym zakresie mogą skutkować nawet koniecznością zwrotu pomocy. Na tym polu często pojawiają się istotne problemy, dlatego trzeba je zlokalizować jeszcze przed wystąpieniem o udzielenie wsparcia.W tym celu WID Wrocławska Inicjatywa Doradcza wspiera podmioty prywatne jak i publiczne jak prawidłowo udzielać i korzystać z pomocy publicznej. W wyniku naszych działań prowadzimy:

  • przegląd systemu zwolnień z podatku od nieruchomości stosowanego w Gminie wraz z pisemnym przedstawieniem opinii i wniosków z przeglądu;
  • współpracę przy opiniowaniu wniosków o udzielnie pomocy de minimis i regionalnej pomocy inwestycyjnej;
  • współpracę przy problemach interpretacyjnych, dotyczących pomocy publicznej i pomocy de minimis (analiza podstaw prawnych i orzecznictwa), w tym występowanie w imieniu Gminy o interpretacje do właściwych organów;
  • rozliczamy udzieloną pomoc publiczną;
  • tworzymy  uchwał w zakresie pomocy publicznej i de minimis;
  • analizujemy efektywność systemu zwolnień z podatku od nieruchomości w Gminie (nakład a efekt);
  • doradztwo w zakresie pomocy publicznej w formie zwrotu podatku akcyzowego;
  • wspieramy w zakresie występowania pomocy publicznej w gospodarce nieruchomości w tym przy przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności;
  • doradzamy w zakresie występowania pomocy publicznej w obszarze kultury i sportu;
  • optymalizujemy zarządzanie w zakresie sprawnego monitoringu udzielania pomocy publicznej w samorządzie;
  • doradzamy przy udzielaniu pomocy publicznej związanej np. z wymianą źródeł ciepła/montażu paneli fotowoltaicznych, dopłat do odbioru ścieków, itp.

Dla zainteresowanych tematyką pomocy publicznej organizujemy interesujące szkolenie, które stanowi istotne uzupełnienie wiedzy teoretycznej. Szczegóły szkolenia w linku poniżej:

http://wid.edu.pl/szkolenie-pomoc-publiczna-jst/

Dodatkowo zapraszamy do współpracy przy aplikowaniu o pomoc publiczną jak również wsparcie jednostek samorządu terytorialnego jak prawidłowo udzielać pomoc publiczną (zwłaszcza po wynikach ostatnich kontroli NIK – więcej czytaj tutaj)