Nowy Okres Programowania 2021 + (szczegóły negocjacyjne)


Fragment szczegółów negocjacyjnych na lini Polska – Komisja Europejska pod katem nowego okresu programowania 2021 – 2027.

Aktualnie eksperci Wrocławskiej Inicjatywy Doradczej bierą czynny udział w wielu grupach roboczych związanych z przygotowaniem założeń do nowych zasad funkcjonowania polityki spójności po roku 2021. W poniższym artykule wskazujemy pewien, niewielki fragment rekomendacji rządu polskiego w negocjacjach z przedstawicielami Komisji Europejskiej.

  • Polska negatywnie odnosi się do propozycji rozszerzenia, w porównaniu do obecnej perspektywy finansowej, listy obszarów, które nie mogą być finansowane z EFRR i Funduszu Spójności i uznaje je za sprzeczne z celami UE. Dotyczy to zwłaszcza wyłączenia z finansowania: infrastruktury portów lotniczych z wyjątkiem regionów najbardziej oddalonych, finansowania zakupu taboru na potrzeby transportu kolejowego czy inwestycji w zakresie produkcji, przetwarzania, dystrybucji, składowania lub spalania paliw kopalnych, inwestycji w trwałe składowanie odpadów czy inwestycji w instalacje przetwarzania odpadów resztkowych. Z uwagi na różne uwarunkowania społeczno-gospodarcze poszczególnych państw członkowskich i ich regionów oraz konieczność kontynuacji procesu konwergencji, poszerzanie listy wyłączeń powinno być uzasadnione stosownymi analizami.

  • Polska jako wyjątkowo niekorzystne uznaje wyłączenie wspierania inwestycji związanych m.in. ze spalaniem paliw kopalnych, produkcją, dystrybucją i magazynowaniem energii z paliw kopalnych, w tym gazu, oraz inwestycji realizowanych w instalacjach objętych EU ETS. Sytuację tę należy uznać za szczególnie niepokojącą, zwłaszcza w zestawieniu z brakiem możliwości realizowania inwestycji w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Należy zauważyć, że wyłączenie wsparcia dla niskoemisyjnych źródeł wytwórczych, w tym źródeł wysokosprawnej kogeneracji, opartych na paliwach kopalnych, utrudni sprawiedliwą transformację i przejście na gospodarkę niskoemisyjną szczególnie w kontekście konieczności zapewnienia bezpiecznej pracy sieci przy rosnącym udziale odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym i konieczności zastąpienia starych wysokoemisyjnych jednostek. Dlatego postulujemy uwzględnienie w projektach rozporządzeń obszaru bezpieczeństwa energetycznego obejmującego inwestycje w niskoemisyjne i elastyczne źródła wytwórcze takie jak np. wysokosprawna kogeneracja oparta na paliwach kopalnych, w szczególności gazie ziemnym.

  • W odniesieniu do wyłączenia ze wsparcia finansowania zakupu taboru na potrzeby transportu kolejowego (z wyjątkiem gdy jest to związane z realizacją obowiązku świadczenia usługi publicznej przez operatora wybranego w trybie przetargowym), wyklucza to możliwość inwestowania np. w zakup taboru do przewozów intermodalnych. Bariera dla rozwoju środków transportu przyjaznych środowisku i przyczyniających się do osiągnięcia wysokich aspiracji UE w dziedzinie ograniczenia emisji jest sprzeczna z celami Unii. Jest również niezgodna z planami dotyczącymi przeniesienia istotnej części transportu towarów z dróg na kolej. Nie bez znaczenia powinno być również, że naturalnym działaniem następczym po inwestycjach w infrastrukturę kolejową powinny być inwestycje w tabor kolejowy, a w Polsce (w związku prowadzonymi działaniami np. w zakresie multimodalności) w różne rodzaje taboru kolejowego. Jest to istotne w kontekście promocji i wdrażania transportu niskoemisyjnego. Ponadto Rząd RP sprzeciwia się wykluczeniu możliwości dofinansowania zakupu taboru na potrzeby pasażerskiego transportu kolejowego z wyjątkiem, gdy jest to związane z realizacją obowiązku świadczenia usług publicznych będących przedmiotem procedury przetargowej, ponieważ zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2338 z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1370/2007 w odniesieniu do otwarcia rynku krajowych usług kolejowego transportu pasażerskiego (Dz. Urz. UE L 354 z 23.12.2016, str. 22), w okresie przejściowym do końca roku 2023 możliwe jest bezpośrednie zawieranie umów o świadczenie usług publicznych, a dodatkowo rozporządzenie określa wyjątki, w których można bezpośrednio powierzać wykonywanie usług publicznych.

  • Polska zauważa także, że w związku z występującymi problemami w zapewnieniu przepustowości portów lotniczych , konieczne są dalsze inwestycje związane z rozwojem infrastruktury lotniskowej w Unii Europejskiej, w ramach sieci TEN-T i poza nią.

  • Niejasny jest cel i zakres przedmiotowy wyłączenia dotyczącego inwestycji w instalacje przetwarzania odpadów resztkowych. Konieczne jest określenie przez KE definicji odpadów resztkowych (brak definicji w unijnych aktach prawnych) oraz doprecyzowanie rodzajów instalacji, którym dedykowane jest wyłączenie. Z doświadczeń krajowych wynika, iż niektóre rodzaje przedsięwzięć dedykowanych przetwarzaniu odpadów resztkowych mogą przyczyniać się do zmniejszenia ilości odpadów składowanych lub częściowo zwiększenia poziomów recyklingu oraz odzysku (np. sortownie doczyszczające odpady przed ich finalnym zagospodarowaniem).

  • Niejasne określenie zakresu wsparcia w rozporządzeniu budzi również wątpliwość Rządu RP w odniesieniu do możliwości wsparcia kultury, w tym w szczególności dziedzictwa kulturowego. Możliwość ta została przewidziana tylko w piątym celu polityki, natomiast zapisy komunikatu nt. Wieloletnich Ram Finansowych przewidują finansowanie infrastruktury kultury w ramach celu 4. W związku z tym Rząd RP widzi zasadność uspójnienia obu dokumentów w powyższym zakresie. Ponadto, wątpliwości budzi konstrukcja 5. celu polityki, która przewiduje wsparcie dziedzictwa kulturowego w ujęciu terytorialnym. Takie zapisy mogą być interpretowane jako ograniczenie wsparcia sektora kultury tylko do poziomu regionalnego i lokalnego a nie centralnego. Rząd RP stoi na stanowisku, że wsparcie dziedzictwa kulturowego i infrastruktury niezabytkowej oraz przemysłów kreatywnych powinno być możliwe również poza instrumentami terytorialnymi.

Szersze informacje udzielamy naszym klientom podczas szkoleń specjalistycznych.